clickertraining oefening voerbeloning

Oefening ontleed

Een clickertraining oefening kan best snel gaan, vind je ook niet?

Jij wijst naar de pion, het paard target die en jij klikt en beloont. Je paard neemt een moment om zijn beloning op te eten en hoppa! weer verder. Voor je het weet, heeft je paard iets geleerd. Maar is de oefening wel geworden zoals jij wilt?

In dit artikel lees je meer over welke vragen je jezelf kunt stellen zodat je goed voorbereid de training in gaat!

clickertraining oefening voerbeloningWat is een lus?

Wijssignaal, neustarget, klikken, beloning aanreiken. Signaal – target – klik – beloon. Signaal – target – klik – beloon. Deze opeenvolging noemen we binnen de clickertraining een lus.

Dit riedeltje kan zo wel tientallen keren plaatsvinden binnen een paar minuten! Zeker bij een korte oefening zoals het in stilstand aanraken van een pion. Heel handig, want door die snelle herhaling kan een paard bij het aanleren van de oefening vlot verbanden gaan leggen over wat de bedoeling is.

trainer grondwerk reflectieWaarom een oefening analyseren?

Dit aanleerproces kan iets zijn wat redelijk vanzelf plaatsvind. Dan zitten jij en je paard heerlijk in de clickerflow.

Maar soms kan het fijn zijn om wat meer na te denken over de verschillende stukjes waar een oefening uit bestaat. Wanneer je paard ineens niet gemotiveerd lijkt om verder te leren. Of wanneer hij standvastig eerst jouw hand aanraakt en dan pas de pion. Dus eigenlijk elke keer wanneer je merkt dat er ruis op de lijn zit.

Dit is waar het onder de loep nemen van je lus van pas komt! Door de oefening op te breken in de stukken signaal – oefening – beloning kun je vaak al een stuk beter zien wat je kunt veranderen. Zo kunnen jullie weer vooruitgang boeken!

In de rest van dit artikel zal ik de onderdelen van een oefening uitgebreider bespreken. Deze kun je kortweg onthouden als ABC. A is de aanleiding voor de oefening, jouw signaal aan je paard dat hij de oefening mag gaan uitvoeren. B staat voor de uitvoering van de oefening, het gedrag (behaviour in het Engels) van je paard. C staat tenslotte voor consequentie, het gevolg als je paard de oefening uitvoert, bijvoorbeeld een voerbeloning ontvangen.

commando aan je paard gevenHet begin van een oefening – de A van aanleiding

Antecedenten zijn alle informatie die maakt dat jouw paard besluit om de oefening uit te voeren. Dus bijvoorbeeld jouw signaal voor de oefening, maar ook de plaats van de pion die je vraagt om te targetten.

 

lus aanwijzing aanleiding

Checklist voor succesvolle aanwijzingen

✔ Je wijst naar de pion en je paard heeft geleerd dat dat bij de oefening ‘raak de pion aan met je neus hoort’. Je paard raakt de pion aan.
× Je wijst met je linkerarm naar de pion, maar vraagt dit normaal met je rechterarm. Je paard aarzelt om de pion aan te raken.
× De pion staat normaal in het midden van de bak, maar nu heb je deze in de hoek met de meeste bakkabouters gezet. Je paard ziet jou wel wijzen, maar besluit dat het veiliger is om de andere kant op naar grasjes te gaan zoeken.

Zie je hoeveel invloed jij hebt om je paard een vraag succesvol te laten beantwoorden? Als jij helder hebt:
1. Welke vraag (signaal) bij welke oefening hoort
2. Of een nieuwe context waarin je de vraag stelt duidelijk genoeg is voor je paard..

..kun je een vraag zo geleidelijk moeilijker maken, dat jullie oefening zich succesvol opbouwt!

oefening grondwerk uitbouwen De daadwerkelijke oefening – de B van behaviour

Heb jij precies helder wat je van je paard wil? We denken vaak van wel, maar als ons paard dan net iets afwijkends vertoont, wat doen we dan?

paard voerbeloning oefening

To click or not to click, that’s the question. Maar in een fractie is de oefening ook weer voorbij. En kom je er achter dat:

× Je toch liever niet had beloond voor het bijten in de pion. Maar je paard daar momenteel wel een stuk enthousiaster over begint te worden dan rustig aan raken met zijn neus.
× Je niet weet wat je volgende oefenstap moet worden. Terwijl je paard eigenlijk al een level op je voorloopt.

Bereid je voor op de training

Neem voor je de training start even een moment – zonder je paard – om te bedenken waar je heen wilt. Wat is het doel van de oefening? Wil je uiteindelijk dat je paard langer vastgekleefd blijft staan aan de pion, zodat je die als mobiele poetsplaats kunt gebruiken? Of moet hij na het aanraken zijn weg weer kunnen vervolgen naar de volgende pion?

Ik heb dit zelf door schade en schande moeten leren. Toen ik net begon met clickertrainen, vond ik het een leuk idee om Swa te leren een oranje pion te targetten. Pas veel later bedacht ik dat hij niet zomaar naar de pion moest lopen wanneer hij die in het vizier kreeg, maar dat de oefening was om bij mij te blijven wachten, tot ik hem toestemming gaf richting de pion te gaan. Nog steeds loopt hij wel eens zomaar door als hij zijn pionnetje in het zicht krijgt!

Wat doe ik op dat moment? Ik lach er om, ik heb dit in het verleden zelf beloond. Maar als ik klaar ben met mijn training, probeer ik te bedenken hoe ik dit de volgende keer handiger aan kan pakken.

belonen paard motivatieDe afsluiting van de oefening – de C van consequentie

Voer, het is belangrijk voor ons paard en daarom hebben we het graag op zak tijdens onze training! Zelf focussen we het liefst op de oefening die we vragen. Maar zonder (aangenaam) gevolg van een oefening, is er helemaal geen oefening!

Ik bekijk het graag wat plat wat dit betreft. Voor mij geen dominantie theorieën of ‘hij heeft er even geen zin in’ als verklaring. Nee, een paard herhaalt een oefening, als hij weet dat dit hem iets oplevert.

klikken en belonen

✔ Gaat je paard de pion steeds vaker aanraken? Dan is jouw voerbeloning fijn genoeg voor hem om deze oefening vaker te willen!
× Haakt je paard af? Helaas pindakaas, er is iets dat de kracht van jouw beloning heeft overpowered! Dit kan bijvoorbeeld de bladblazer van de buurman zijn waar hij uit angst naar staat te snurken. Maar ook het lekkere gras langs de bakrand of de instinctieve neiging van je paard om contact te willen houden met zijn achtergebleven maatjes kunnen een rol spelen.

Gaat er een nieuwe wereld open voor je als je paardentraining op deze manier bekijkt?

Wil je graag werken met voerbeloning, maar wel direct goed starten? Boek dan eens een kennismakingsles! Hierin help ik je de eerste basis te leggen en denk ik met je mee wat voor jullie fijne vervolgoefeningen zijn.

Meer informatie over les clickertraining

Rustig wachten; de basis van het werken met positieve bekrachtiging

In mijn vorige blog heb ik uitgelegd waarom ik voedselweigeren nooit aanleer aan paarden wanneer zij geïntroduceerd worden in het trainen met voerbeloningen. Ik werk liever met de oefening rustig wachten. Vandaag leg ik je uit waarom dit een beter alternatief is!
Trainen van mind én body

Rustig wachten wordt ook wel beleefdheid, SSFF of standing still facing forward genoemd. Dit is van de belangrijkste basis oefeningen bij het clickertrainen. Ik vind het zelfs meer dan een basisoefening, omdat het uiteindelijk een vast ritueel voor je paard gaat worden dat terugkomt bij het starten van iedere oefening. Je legt bij het rustig wachten het paard namelijk uit wat hij moet doen wanneer er even niets gebeurd tijdens het trainen. Je paard leert om rustig te wachten en dat dat voer dan vanzelf wel een keer komt. Hierbij let je ook op zijn lichaamshouding en gemoedstoestand. Je paard staat er dan niet alleen ontspannen bij, maar ís ook echt ontspannen.

Trainen met beloningen betekend plezier voor paard én eigenaar. Maar het is wel belangrijk een goede basis te leggen met het oefenen van rustig wachten.
Set it up for succes

Voedselweigeren is vooral in de aan leerfase erg lastig voor het paard. Het moet dan een mentale beslissing maken om het getoonde voer niet aan te nemen. Vaak is het paard niet in staat die beslissing te maken, omdat het tot dan toe altijd gewend is geweest rechtstreeks op eten af te gaan. Bij rustig wachten wordt er ook gewerkt met voer, maar dit wordt pas getoond wanneer het paard de beloning al verdiend heeft.

Om van rustig wachten een succesvolle oefening te maken die je paard in iedere situatie beheerst, is het heel belangrijk dat je zo begint met trainen dat het paard steeds in staat is om het goede antwoord te geven. De situatie wordt zo opgezet, dat het paard al snapt dat het geen zin heeft om te gaan schooien. Je vergroot bijvoorbeeld de afstand tussen jou en je paard door achter een hek te gaan staan. Je kunt daardoor meteen beginnen met het belonen voor goed gedrag en maakt de situatie pas iets uitdagender wanneer dit goede gedrag een gewoonte is geworden voor je paard.

Samana beheerst deze oefening zo goed, dat hij ook rustig kan blijven wachten tot ik hem ga belonen terwijl er om hem heen van alles gebeurd.
Foto: www.curly-horses.nl
Leren van het verleden

Je paard heeft een goed geheugen en omdat voedsel zo belangrijk voor hem is, zal hij teruggrijpen op de manieren die eerder gewerkt hebben om voer te krijgen. Of dit nu aan jouw jaszak snuffelen is of een beentje mooi in de lucht houden, vanaf nu gelden er andere regels! Er komt alleen een beloning na de klik en de klik komt alleen maar bij het gedrag dat jij graag wilt zien van je paard. Wees je ervan bewust dat jij de situatie in de hand hebt. Als jouw paard gedrag vertoond wat je niet fijn vind, wil je hem daar geen beloning meer voor geven. Het is dus aan jou om hem te leren dat het nieuwe, beleefde gedrag veel sneller tot een beloning leidt.

Succesvol starten met rustig wachten

Het kan even duren voordat je paard deze omslag naar beleefd gedrag maakt, vooral wanneer je hem in het verleden lukraak wat beloningen hebt gegeven zonder duidelijk signaal. Heb dan geduld en hou steeds dezelfde regels aan. Heb er vertrouwen in dat je paard in de toekomst wel de goede keuze zal maken om rustig te gaan staan voor een beloning. Want hij zal doen, waar jij hem voor beloont!

Ben jij bezig met het werken met voedsel beloningen merk je dat je paard soms toch wil gaan bedelen? Of schrikt het je juist af omdat je bang bent dat je paard onbeleefd wordt en gaat schooien? Ik wil je gerust stellen. Het is heel goed mogelijk om zonder enige vorm van bedelgedrag met voedselbeloningen te werken. Wel is het belangrijk je goed te verdiepen in hoe een paard leert en hoe je gedrag af- en aan kunt moedigen. Dit gaat het snelste door een aantal lessen in clickertraining te nemen. Kies bijvoorbeeld een tienrittenkaart voor privéles in clickertraining om vlot op weg geholpen te worden. Meer informatie over hoe ik je kan begeleiden vind je hier.

Waarom ik geen voedsel weigeren aanleer

Als je wilt beginnen met vrijheidsdressuur, is een van de eerste oefeningen die aangeraden worden om te doen vaak het voer weigeren. Hierbij hou je de beloning in een (open) hand voor de neus van je paard en vraag je hem om juist van je hand weg te gaan om een beloning te krijgen. Bij Effectief Trainen maak ik geen gebruik van voedsel weigeren in de basistraining en in deze blog wil ik je uitleggen waarom dat zo is. In de volgende blog zal ik ook behandelen welke oefening je beter als alternatief kunt trainen.

Voedsel weigeren is voor gevorderden
Voedsel weigeren is een oefening die veel zelfbeheersing van je paard vraagt. Als je bent nog helemaal aan het begin van het werken met voedsel als beloning staat, is de manier waarop jouw paard tot nu toe heeft geleerd dat er iets lekkers komt waarschijnlijk door met zijn neus aan jouw zakken te zitten en naar je hand te gaan wanneer daar voer in zichtbaar is. Hoe vaker hem dat in het verleden iets heeft opgeleverd, hoe groter de kans is dat hij dat zal proberen te herhalen tijdens het aanleren van voedsel weigeren. Maar dat is juist wat je niet wilt aanmoedigen!

Als beginnende trainer kan het lastig zijn om om te bepalen hoe je voedsel weigeren goed kunt aanleren. Bij het werken met voedselbeloningen zijn een goede timing en het maken van de juiste stappen erg belangrijk. Maar dit zijn vaardigheden die je gaandeweg moet ontwikkelen, waardoor je beter eerst met andere basisoefeningen kunt beginnen.

Bijten met voedselweigeren is geen respect issue
Een paard is steeds bezig om te kijken welk gedrag hem iets fijns oplevert en wat hij beter niet meer kan herhalen. Je paard heeft waarschijnlijk al jarenlang heeft geleerd dat de snelste manier om iets lekkers te krijgen of er in ieder geval bij in de buurt te komen is door te schooien. Dit gedrag zit dus goed opgeslagen in zijn hersenen.  Het is dus lastig voor hem om na zoveel jaren zo op jouw handen het gefocust te zijn, dat nu ineens niet meer te mogen doen. Dat hij schooit of bijt komt niet doordat hij jou niet respecteert, maar juist door eerdere ervaringen met mensen die hem wel beloond hebben voor ongewenst gedrag.

Vaak leren onze paarden al jong om op onze handen of zakken te focussen omdat dit het lekkers dichterbij brengt. Dit betekend niet dat je paard je niet respecteert, hij doet gewoon wat hem in het verleden het meeste heeft opgeleverd! Let dus op wat je je paard aanleert.
Op de foto Alano en Shanti van www.curly-horses.nl

Voedselweigeren maakt het verleidelijk om straf te geven
De verleiding voor je paard om toch het eten uit je hand te pakken kan best groot zijn ongeacht hoeveel respect hij voor jou heeft. Daarom is de kans groot dat je paard toch fouten maakt in het aanleren van het voedsel weigeren. En hoe reageer je daar dan op? Natuurlijk probeer je met vrijheidsdressuur te belonen voor wat hij goed doet, maar het wordt wel erg lastig om niet op knabbelen of bijten aan je hand in te gaan. De verleiding is dan groot om je paard te straffen of zijn bedelgedrag te ontmoedigen door druk uit te oefenen.

Is het niet veel logischer om je te focussen op wat je je paard wel wilt leren in het omgaan met voer beloningen in plaats van hem te vertellen wat hij niet moet doen? Wanneer je hem dat met een eenvoudigere oefening uitlegt, zorg je ervoor dat je hem steeds kunt vertellen dat hij het goed doet zodat het trainen echt een leuke ervaring voor hem is. Hij hoeft dan niet bang te zijn voor straf om dat hij een (begrijpelijke) fout maakt.

Voedselweigeren heeft beperkt nut voor het succesvol aanleren van gevorderde vrijheidsdressuur oefeningen
Hoe logisch is het voor je paard om toch achter je hand met voer aan te gaan wanneer je een oefening zoals de klassieke buiging aan gaat leren met lokken? Je paard zal niet twijfelen of hij wel aan het voer mag komen en proberen je hand te volgen. Het voedsel weigeren heeft hierbij dus geen nut gehad voor het beleefd met voer omgaan bij andere oefeningen. En door te gaan werken met lokken, werk je wat je hebt bereikt met voedsel weigeren misschien juist wel tegen.

Bij andere aanleermethoden dan lokken, haal je het voer pas uit je voertasje of jaszak wanneer de oefening afgelopen is. Je staat dan niet met je hand met voer erin te wachten tot je paard de oefening voldoende heeft uitgevoerd voor een beloning. Dus ook hiervoor heeft voedsel weigeren weinig nut. Zeker wanneer je met een beloningssignaal zoals een clicker werkt, weet je paard dat er toch geen eten uit je hand komt voor jij dat hebt gezegd.

Het paard zou als alternatief kunnen proberen aan je jaszakken te gaan schooien, maar op dat moment kun je niet ineens voedsel weigeren inzetten. Dan zou je je paard leren dat het startknopje voor de oefening voedsel weigeren is om aan je jaszakken te snuffelen. Ook heeft je paard bij het voedsel weigeren alleen een link gelegd tussen niet aan je hand zitten en beloond worden, maar niet tussen niet aan je zakken zitten en beloond worden.

Het alternatief voor voedselweigeren
Als je naar aanleiding van deze blog besluit toch nog niet aan de slag te gaan met voedselweigeren, wat kun je dan doen? Je moet toch een manier hebben om je paard uit te leggen dat hij niet moet bedelen. Als alternatief voor voedselweigeren maakt ik gebruik van de oefening beleefdheid, een van de belangrijkste basisoefeningen van het clickertrainen. In mijn volgende blog lees je wat beleefdheid is en waarom het zo’n goed alternatief is voor voedsel weigeren!

Swa heeft niet door voedsel weigeren, maar door clickertraining en de oefening beleefdheid geleerd om rustig te wachten tot de beloning naar hem toe komt.

Zijn paarden muzikaal?

Muziek is een belangrijk deel van ons leven en sommige mensen kunnen zelfs niet zonder. Maar heb je je wel eens afgevraagd of paarden iets met muziek hebben en of ze misschien zelfs muzikaal zijn?

Een tijdje geleden bekeek ik een aflevering van de Universiteit van Nederland, waarin muziekwetenschapper Henkjan Honing antwoord geeft op de vraag of dieren muzikaal zijn. Ik zou uit mezelf niet over dit onderwerp nagedacht hebben. Maar stel nu dat onze paarden iets met muziek hebben en we zouden dat in hun voordeel kunnen gebruiken, dat zou toch mooi zijn?

Er zijn verschillende voorbeelden in de paardenwereld van het inzetten van muziek om paarden te helpen. Renpaarden gaan sneller rennen door het dagelijks beluisteren van muziek en pony’s lijken kalmer te worden van country dan van jazz. Maar of het daarvoor nu nodig is een koptelefoon in de oren van je paard te stoppen? Ik vind het belangrijker het paard goed te trainen op wedstrijdsituaties en omgevingsfactoren die stress kunnen opleveren. Zo leer je het dier hoe het kan omgaan met de stress. Het gebruik van een koptelefoon klinkt meer als het overschaduwen van prikkels die stress opleveren en niet als een daadwerkelijke oplossing voor stress.

Het is dus wel duidelijk dat paarden reageren op muziek. Maar hebben ze ook muzikaal gevoel? In zijn college legt Henkjan Honing uit dat een belangrijke maatstaf voor muzikaliteit het reageren van de hersenen op een bepaalde maat is. Hoor je geen beat waar je er één had verwacht, dan zijn er pieken in de hersengolven waar te nemen en kan er gezegd worden dat er sprake is van ritmegevoel. Honing vertelt dat het bijzondere is, dat dit gevoel voor de maat wel bij baby’s aanwezig bleek te zijn, maar niet bij rhesus apen. Apen lijken veel op de mens, maar zijn blijkbaar niet in staat een muzikaal ritme waar te nemen.

Als apen al geen ritmegevoel hebben, zou je niet verwachten dat andere diersoorten die minder op de mens lijken dit wel hebben. Maar verrassend genoeg blijkt er wel muzikaal gevoel te zijn bij kaketoe Snowball! Hij gaat helemaal los wanneer hij muziek hoort. Hij heeft ritmegevoel, maar het dansen wat hij doet, is wel versterkt doordat hij merkte dat hij er aandacht door kreeg van mensen. Niet alleen Snowball, maar ook zeeleeuw Ronan kan na enige training netjes op de maat headbangen. Daarnaast heeft ze echt ritmegevoel doordat ze zich kan aanpassen aan muziek met een andere maat. Wetenschappers dachten eerst dat ritmegevoel alleen voorbehouden was aan diersoorten die in staat zijn om zelf geluiden na te bootsen in verschillende frequenties. Maar voorbeelden zoals die van Ronan lijken dit toch tegen te spreken.

Muzikaliteit is dus niet alleen voorbehouden is aan dieren die in staat zijn zelf nieuwe geluiden te creëren, maar mogelijk hebben ook onze paarden ritmegevoel! Omdat paarden waarschijnlijk meer gefocust zijn op ritmes die niet vocaal (met geluid) zijn zoals beweging, is het wel minder voor de hand liggend dat we iets van hun ritmegevoel zullen merken. Bij zeeleeuw Ronan was er wat motivatie in de vorm van visjes nodig om haar ertoe aan te zetten haar ritmegevoel te laten zien. Dus wie weet blijkt jouw paard in ruil voor een paar worteltjes ook wel zijn muzikaliteit te willen tonen!

Meer leesvoer:

The Beasts That Keep the Beat